DEMANSLI HASTANIN YAKINI OLMAK

Her aşamasını çok iyi bildiğim Alzheimer Hastalığında hekimliğin yanı sıra hasta yakınlığını da deneyimledim. Ve neredeyse 25 yılı bulan nöroloji uzmanlığı bilgi birikimime rağmen hasta yakını olarak çok zorlandığım zamanlar oldu. Hangi tür demans olursa olsun yavaş yavaş sizin tanıdığınız kişi olmaktan uzaklaşan bir hastaya bakmak zor. Bu zorlukların bir kısmı hastalığa ve demanslı hastaya aitken bir kısmı ise bakım veren kişiye ait duygusal ve bedensel zorluklar.

Demanslı hasta yakını olarak işinize yarayacağını düşündüğüm unutkanlığın ve psikolojik semptomların ilaçsız tedavilerine yönelik bazı prensipleri bu yazıda bulacaksınız.

İlk prensibimiz güven vermek. Hastanın iyi bakılacağından ve isteklerinin karşılanacağından emin olmasını sağlayın. İkinci prensibimiz tekrar gözden geçirmek. Her şeyin hastanın gözünden nasıl gözüktüğünü düşünün ve hayal etmeye çalışın. Üçüncü prensibimiz ise yeniden yönlendirmek. Hasta bir yanlış yaptığında, sinir bozucu olduğunda ve ya hayal gördüğünde bunları suratına vurmayın ve dikkatini başka bir aktiviteye ya da başka bir konu başlığına çekerek, uzaklaştırın.

Unutkanlığın Davranış Ve Psikolojik Semptomlarını İdare Etmede Genel Davranış Stratejileri

Çevreyi Yönetin:
Unutkanlık ilerledikçe, demanslı hastaların kafası daha çok karışıyor ve daha çok kayboluyorlar. İyi yapılandırılmış sabit bir çevre pek çok konuda yardımcı olabilir.

• Günlük rutinleri olabildiğince sabit tutun.
• Hastanın sıklıkla gidip bakabileceği bir yerde günlük olayların yazılı olduğu bir yazı tahtası ve takvim bulundurun.
• Dolapların, çekmecelerin içindeki eşyaların ve hatta mobilyaların yerlerini değiştirmemeye çalışın.
• Evdeki odalara yönlendirmek ve odaları tanımlamak için işaretler ve resimler kullanın. Örneğin tuvalet kapısına tuvalet olduğunu belirtir resim asın.
• Yazılı iletişim ve işaretlerde kelimelerden çok resimler kullanmaya çalışın.
• Geceleri gece lambası ve diğer ışıklandırmalar kullanın.

Hastanın güvenliğini sağlayın:

• Eğer hasta tek başına dışarıya çıkıyorsa, GPS ile takip etme sistemini düşünün. Saate ya da arabaya takılabilir.
• Eğer hasta dolaşıyorsa kapıları ve bahçe kapılarını kilitleyin
• Ocağın gaz ve elektrik bağlantılarını kesin.
• İçinde bıçaklar ve zehirli kimyasallar olan dolaplara çocuk kilidi takın.
• Silahları ve tehlikeli olabilecek ev aletlerini kaldırın ya da kilitleyin.

Hastayı yeniden yönlendirin:

• Konuşulan konu başlığını değiştirin
• Eski müzikler dinleyin
• Eski ve bilindik filmleri izleyin
• Aile fotoğraf albümlerine bakın ve geçmiş olaylardan bahsedin
• Hastayla birlikte yürüyüşe ya da araba gezintisine çıkın
• Çamaşır katlamak gibi güvenli ve rutin aktivitelerde bulunun

Bakıcının Kendine Dikkat Etmesi:

• Terapiye gidin
• Eğitici aktivitelere katılın

Unutkanlığın Belirli Davranış ve
Psikolojik Semptomları İle Baş Etmek

İlgisizlik:

• Hastayı tercih edilen aktivitelere dahil edin
• Gerekirse aktiviteleri basitleştirin
• İlgisizliği ajitasyonla karıştırmayın

Depresyon:

• Hastaya kendine gelmesini, böyle yapmayı bırakmasını söylemekten kaçının
• Hastayı sosyalleşmesi için teşvik edin
• Terapi ya da danışmanlık arayın

Demanslı Hastalarda Ruhsal Denge Bozuklukları:
Sanrılar ve Halüsinasyonlar

Sanrılar yaygın olarak görülür. Eşya çalmak, sadakatsizlik, yaşadığı evin kendi evi olduğunu kabul etmeme ve beni evime götürün talebi, eşinin kendi eşi olduğunu kabul etmeme en sık görülenleri.

Halüsinasyonlar unutkanlığın orta ve geç evrelerinde ortaya çıkar. Bazı halüsinasyonlar tıbbi araştırma gerektirebilir mutlaka doktorunuza danışın.

Davranış müdahaleleri neler olmalıdır? Sakin tepki verin. Bakıcının hastanın içinde bulunduğu durumu anlamasına yardımcı olun. Hastanın bunları bilerek, inat olsun diye yapmadığını hastalığının bir parçası olduğunu izah edin. Hastanın içinde bulunduğu durumu inkar etmekten veya hastanın suratına vurmaktan kaçının.

Demanslı Hastalarda Hafıza Kaybı İçin İlacın Yanı sıra Uygulanacak Tedaviler

• İlaçsız tedaviler, hafızanın gelişmesinde yardımcı olur
• Takvimler, listeler ve yazı tahtaları gibi hafızaya yardımcı elemanlar, demanslı hastayı fonksiyonel tutmada yardımcı olur. Takvim geniş bir masanın üstünde ya da duvara asılı durabilir. Bir önceki günün üstüne çarpı konması hastanın bugünün hangi gün olduğunu anlamasına yardımcı olur.Pano veya yazı tahtası aracılığıyla hastaya gün içerisinde neler yapılacağı konusunda bilgi verilebilir. Yazı ya da gidilecek yerlerin, görüşülecek kişilerin resimleri konularak yapılabilir. Böylelikle demanslı hasta, günlük programı sürekli sormak yerine unuttukça gidip pano ya da yazı tahtasına bakarak öğrenebilir.
• Hafızaya yardımcı elemanları hep aynı yerde tutmak önemlidir. Tıpkı takvimin belirli bir yerde durmasının hastaya kolaylık kazandırdığı gibi eşyaların belirli yerlerde durması da başka işler için de kolaylık sağlar. Örneğin günlük giyeceği kıyafetlerin belirli bir sırada bir gün önceden hep aynı yere konulması gibi (en üstte iç çamaşırı, bir altta pantolon vs).Ayrıca evdeki dolapları ve çekmeceleri mecbur kalmadıkça yeniden düzenlemeyin ya da mobilyaların yerlerinin değiştirmeyin.
• Öğrenme alışkanlıkları hastalığın seyrinde farklılıklar yaratabilir.
• Alzheimer hastalarının resimleri hatırlaması daha kolaydır. Örneğin mutfak dolaplarında ne olduğunu kapaklarına yazabilir ve resmini koyabilirsiniz.
• Etkisi tamamen belirsiz olmakla birlikte akdeniz mutfağından beslenmenin hafıza kaybını azalttığı düşünülüyor.
• Sosyalleşmeye yönelik aktivitelerin hastalığın seyrinde farklılıklar yarattığı görülmüştür. Eş dost ve komşularınızdan yakınınızın demansı olduğunu gizlemeyin. Tam tersine hasta olduğunu, her ne kadar garip gelebilecek konuşmalar ve davranışlar yapsa da kendileri ile birlikte olmasının ona iyi geldiğini ifade edin.
• Aerobik egzersizleri, yeni nöron geliştirilmesini tetikler ve buna ek olarak kardiyovasküler sağlık ve ruh hali üzerinde olumlu etki yapar. Mutlaka günlük yürüyüşler yapın yakınınızda varsa parka gidin. Park hem sosyalleşmek için bir ortam yaratır hem de örneğin kuşlara yem vermek gibi bazı aktiviteler sağlar.