NÖROLOG NÖRO-ONKOLOJİ HASTALARI İÇİN NE YAPABİLİR?

Güncelleme: 06/02/2025

Practical Neurology dergisinin Şubat 2023 sayısında okuduğum Fiona M McKevitt’in makalesinin adı ilgimi çekti, “Nörolog nöro-onkoloji hastaları için ne yapabilir?” Nöro-onkoloji, merkezi sinir sistemi tümörlerini ve sistemik kanserlerin nörolojik komplikasyonlarını yönetmekle ilgilenen bir tıp bilimi dalıdır. Beyin tümörü olan hastaların yönetiminde ise pek çok branşın yanı sıra nörologlar da kilit bir rol oynayabilir.

Nörolog Nöro-onkoloji Hastaları İçin Ne Yapabilir? - Dilek Necioğlu Örken

Fotoğraf: Altan Akay

Beyin Tümörü Tanısı Nasıl Konur?

Glioma tanısı konan hastalarda baş ağrısı en yaygın başlangıç belirtisidir. Hastaların %23,5’inde görülür ve hastaneye başvuran hastalarda bu oran %46,5' a yükselir. Hastaların çoğunda baş ağrısına ek olarak fokal veya fokal olmayan belirtiler (örneğin, konfüzyon, biliş ve kişilik değişikliği) olabilir. Sadece %2'den daha azında başka semptom veya belirti görülmez. Tümörün yerleşim yerine göre ayrıca konuşma, görme bozukluğu ve felçler saptanabilir. Epilepsi nöbetleri beyin tümörü olan kişilerde yaygındır. Beyin tümörü olan tüm hastaların %20-40'ı tanı konulana kadar ve %20-48 ‘i de tanıdan sonra epilepsi nöbeti geçirebilir. Tanı konduktan sonra medikal onkoloji ve beyin cerrahisi ile hastanın takibi koordine edilir. Yine tanı sonrası kortikosteroid tedavisi ve antiepileptik ilaç başlama kararında da nöroloji uzmanı yer alabilir.

Beyin Tümöründe Kortizon Tedavisi

Beyin tümörü olan hastalar, tümörle ilişkili ödemi azaltmak için sıklıkla kortikosteroid tedavisi alabilirler. Bununla birlikte, tedaviye başlamadan önce bazı soruların cevaplanması gerekir. Hastanın bu tedaviye gereksinimi var mı? Kortizon tanıyı engeller mi? En uygun doz nedir? Tedavi ne süre ile devam edecek? Örneğin hastada tümörün kitle etkisi yoksa tedavi ihtiyacı olmayabilir ya da santral sinir sistemi lenfoması şüphesi varsa kortizon tedavisi biyopsiden alınacak tanısal verimi azaltabilir.

Kanser Tedavilerinin Nörolojik Yan Etkileri

Hem merkezi sinir sistemi hem de sistemik kanserler için uygulanan tedaviler nörolojik komplikasyonlara neden olabilir.

1. Radyoterapinin nörolojik komplikasyonları:

Beyin bölgesine uygulanan ışın tedavisinin hem erken hem geç komplikasyonları olabilir. Erken yan etkiler arasında, mide bulantısı, saç dökülmesi ve nöbetler yer alır. Geç komplikasyonlar tedaviden 6-12 ay sonra başlayabilir, ancak uzun yıllar boyunca belirgin hale gelmeyebilir. Bunlar nörokognitif etkiler, radyasyona bağlı vaskülopati, SMART sendromu (radyasyon sonrası inme benzeri migren atakları) ve radyonekrozdur.

2. Kemoterapinin nörolojik komplikasyonları:

  • Periferik nöropatiler
  • Posterior reversibl ensefalopati sendromu (PRES) baş ağrısı, nöbetler, ensefalopati, görme bozukluğu ve fokal nörolojik defisit ile karakterize sendromdur. Beyin MRG’de genellikle oksipital ve parietal ak maddede vazojenik ödem vardır. Kadınlarda daha sık görülür. Tipik olarak hipertansiyonla ilişkilidir ancak kemoterapi ajanları (taksanlar, vinka alkaloidleri ve platin türevleri) ve bevacizumab ile de ilişkilidir.

3. İmmun tedavilerin nörolojik komplikasyonları:

İmmünoterapi terimi kanser tedavisinde oldukça geniş bir kapsama sahiptir. Monoklonal antikorlar (örn. rituximab, cetuximab), immun checkpoint inhibitörleri (örn. pembrolizumab, ipilimumab, nivolumab), kanser aşıları (örn. talimogene laherparepvec), sitokinler (örn. interferon alfa, aldesleukin) ve kimerik antijen reseptörü T-hücresi (CAR-T) tedavisi dahil olmak üzere çeşitli tedaviler immünoterapi şemsiyesi altına girmektedir. Bu ilaçlar kullanıldıkça nörolojik yan etkileri daha iyi fark edilmektedir.

Sonuç olarak beyin tümörü olan hastalar, nöroloji, beyin cerrahisi, nöroradyoloji, nöropatoloji, nöropsikoloji, onkoloji, nörorehabilitasyon, klinik hemşire uzmanları ve yardımcı sağlık uzmanları gibi çeşitli uzmanların katkılarıyla multidisipliner bir yaklaşıma ihtiyaç duymaktadır. Nörologlar ayrıca sistemik kanser tedavileri alan ve nörolojik yan etkiler gelişen hastaları da değerlendirirler. İlerlemeler ve tedavilerin yoğunlaştırılması daha uzun hayatta kalma süreleri sağlamaktadır ve bu nedenle beyin tümörü ve sistemik kanser tedavilerinin nörolojik komplikasyonları daha yaygın hale gelmektedir.

Kaynaklar:
Fiona M McKevitt . What neurologists can do for neuro- oncology patients. Pract Neurol 2023;23:303–309. doi:10.1136/pn-2022-00366

Paylaş
Paylaş
error: Content is protected !!