İskemik inme beyine giden kan akımının kesilmesi sonucunda meydana gelir ve kişinin yüzünde, kolunda ve bacağında felce, konuşamamaya, dengesizliğe ya da görme bozukluğuna neden olabilir. En sık görülen nedenleri küçük damar hastalığı, kalp kaynaklı pıhtılar ve şah damarı hastalıklarıdır.
Beyne giden kanın %80’i sağ ve sol şah damarımız tarafından sağlanır. Şah damarımızın en sık görülen hastalığı halk arasında damar sertliği olarak tabir edilen aterosklerozdur. Daha az sıklıkla damar duvarında yırtılma (diseksiyon) görülür.
Şah damarında darlık gelişmesi yavaş bir süreçtir. Geç ergenlik ya da yetişkin dönemde başlayan yağlı çizgilenmeler yıllar içinde aterom plağına dönüşür. Plak bir yağlı gövde ve fibröz başlık içerir ve orta yaş civarında darlığa yol açar. Kırk yaşın altında anlamlı darlık gelişmesi nadirdir.
Bu hastalığın gelişmesi için en önemli risk faktörleri yüksek kan basıncı ve kan yağları, sigara içilmesi ve ilerleyen yaştır.
Şah damarı tıkanıklığı geçici iskemik atağa (GİA) ya da iskemik inmeye neden olur. GİA ya tek gözde 1-5 dakika süren geçici görme kaybı ya da karşı beden yarısında güçsüzlük, uyuşukluk ve konuşma bozukluğu şeklindedir. Beden yarısında olduğu zaman bu ataklar kısa süreli ve sıktır. Bazen atağı kolaylaştıran sıcak banyo, ağır yemek gibi damarları genişleten ve tansiyon düşüren durumlar söz konusudur. Tek kolda titreme şeklinde ataklar şah damarı darlığı için tipiktir.
Tanı şah damarının Doppler ultrasonografi, bilgisayarlı tomografi anjiyografi ya da magnetik rezonans anjiografi yöntemlerinden biri ile konabilir. Doppler ultrasonografi kolay uygulandığı, zarar vermeyen ve tekrarlanabilen bir inceleme olduğu için ilk seçenektir. Ayrıca damarın iç yapısı ve plakların niteliksel ve niceliksel özellikleri gibi diğer iki inceleme ile hakkında bilgi sahibi olamadığımız konularda iyidir. Ancak yapan kişinin bilgi ve becerisine bağlı bir tetkik olduğu unutulmamalıdır.
İskemik inme ya da geçici iskemik atak geçiren bir kişide olaydan sorumlu şah damarında %70 üzerinde darlık varsa bu darlık karotid endarterektomi dediğimiz bir ameliyatla ya da stentle açılmalıdır. Bu işlemler kişi felç geçirdikten sonra ilk 2 hafta içinde yapıldığında en iyi sonuç elde edilir. Ancak bu tedavilerin yapılabilmesi için geçirilen felcin kişide sakatlık bırakmamış olması gerekmektedir.
Hastalığa neden olmamış şah damarı darlıklarında tedavi kararı titiz incelemelerden sonra hastanın yaşı, cinsiyeti diğer hastalıkları gibi pek çok etmenin birlikte değerlendirilmesi ile bu konuda çalışan uzmanlaşmış hekimler tarafından alınır.
