UZUN COVID (LONG COVID)

Güncelleme: 03/04/2023

Uzun Covid (Long Covid) Nedir? Long Covid Ne Sıklıkla Görülür? Kimler Risk Altındadır? Uzun Covid’in Nörolojik Etkileri Nelerdir?

Fotoğraf: Dilek Necioğlu Örken

Sars-COV-2’nin neden olduğu hastalık klinik olarak pek çok farklı şekilde karşımıza çıkar. Hiç bulgu olmadan ya da hafif üst ve alt solunum yolu hastalığından, çoklu sistem tutulumu ile hayatı tehdit eden şekle kadar değişkendir. Çoğu vaka 2-4 haftada düzelir. Hastalığın uzun dönem etkilerine dair bulgular her geçen gün artmaktadır.

Uzun Covid Ne Sıklıkla Görülür?

Dünyada yaklaşık 65 milyon kişi Uzun Covid’den muzdarip. İnsidansı hastalığı ayakta geçirenlerde %10-30, hastanede yatanlarda %50-70 ve aşılı kişilerde %10-12 civarında.

Uzun Covid Nedir?

Başka bir tanı ile açıklanamayan ve ilk covid-19 tanısından 4 hafta sonra halen devam eden ya da yeni ortaya çıkan bulgular Uzun Covid diye adlandırılır.

Uzun Covid Bulguları Nelerdir?

Uzun Covid nefes darlığı, öksürük, göğüs ağrısı, çarpıntı, yorgunluk, kas ağrısı (miyalji), tat koku kaybı, kognitif bozukluklar (bellek kaybı) ve uyku bozuklukları gibi çok çeşitli bulgularla karşımıza çıkabilir.
Uzun Covid, birden fazla hastalığa yol açabilir. Kardiyovasküler, trombotik dahil olmak üzere serebrovasküler hastalıklar, tip 2 diyabet, miyaljik ensefalomiyelit/kronik yorgunluk sendromu (ME/CFS) ve disotonomi, özellikle de postural ortostatik taşikardi sendromuna (POTS) neden olabilir. Semptomlar yıllar sürebilir ve özellikle yeni başlayan POTS ve ME/CFS bazı vakalarda ömür boyu kalıcı olabilir.

Kimler Risk Altındadır?

Uzun Covid için risk faktörleri:

1. İleri yaş
2. Kadın cinsiyet
3. Kardiovasküler hastalık, kronik akciğer hastalıkları, böbrek hastalıkları, hipertansiyon, diyabet gibi kronik hastalıklar
4. Obesite
5. İlk hastalığın ağırlığı

Uzun Covid’in Nörolojik Etkileri Nelerdir?

Uzun Covid nörolojik olarak duyusal-motor semptomlar, bellek kaybı ve kognitif etkilenme, paresteziler, diziness ve denge bozuklukları, ses ve ışığa hassasiyet, tat ve koku kaybı, otonomik disfonksiyon, kulak çınlaması ve işitme kaybına yol açabilir. Bir meta analizde 12 hafta sonra yorgunluk %32 ve kognitif etkilenme %22 bulunmuştur. Bugüne kadar 1.3 milyon kişide mental bozukluklar (beyin sisi) saptandı. Anksiyete ve depresyon zamanla normale döndü ancak beyin sisi gibi nörokognitif durumların devamlılık riski arttı.

Ne yazık ki günümüzde henüz Uzun Covid’in kesin bir tedavisi yok. Yol açtığı semptomlara yönelik tedaviler mümkündür.

Kaynak:
1.
Barak Mizrahi ve ark. Long covid outcomes at one year after mild SARS-CoV-2 infection: nationwide cohort study. BMJ 2023;380:e072529.
2. Hannah E. Davis ve ark. Long COVID: major findings, mechanisms and recommendations. Nature Reviews Microbiology 2023; (21): 133–146.
3. Laura McWhirter What is brain fog? J Neurol Neurosurg Psychiatry 2023;94:321–325.

Paylaş
Paylaş
error: Content is protected !!