Güncelleme: 14/03/2022
Hastalığı tedavi etmektense ortaya çıkmasını önlemek olarak tanımlayabileceğimiz koruyucu hekimlik her branşta olduğu gibi nörolojide de önemlidir. Beyin sağlığı için uyulması gereken kurallar herkes tarafından bilinmekle birlikte tekrar tekrar vurgulamakta yarar vardır. Sağlıklı beslenme, sigara içilmemesi, fiziksel egzersiz ve düzenli uyku, alkolün sınırlanması ve zihinsel ve sosyal olarak aktif kalmak beynimizi sağlıklı tutmak için önemlidir.
Fotoğraf: Dilek Necioğlu Örken
Son yıllarda hava kirliliğinin beyin üzerine etkileri ile ilgili pek çok çalışma yapılmaktadır. Bu çalışmalar hava kirliliğine maruz kalmanın akciğerler üzerine olduğu kadar beyin sağlığı üzerine de olumsuz etki ettiğini göstermiştir. Bunun yanı sıra fiziksel aktivite ve egzersiz yapmanın beyin için iyi olduğunu biliyoruz. Peki ya hava kirliliği olan bir ortamda egzersiz yaparsak beynimiz nasıl etkilenir? Bu ortamda egzersiz hala beynimiz için iyi midir? Yoksa egzersizden sağlanan yarar hava kirliliğine maruz kalmanın negatif etkisi ile sıfırlanır mı?
Furlong ve arkadaşları İngiltere’de yürüttükleri çalışmada 40-69 yaş arasındaki kişilerin fiziksel aktiviteleri ile beyin MR değişikliklerini karşılaştırdılar. Kişilerin yaşadıkları yere göre de maruz kaldıkları hava kirliliği durumunu kaydettiler. Baştan tahmin ettikleri gibi daha çok fiziksel aktivite yapanların beyinlerinde atrofi dediğimiz küçülme ve ak madde hasarı daha az görüldü. Yine hava kirliliğinin beyin için kötü olduğu görüldü. Peki hava kirliliği olan bölgelerde fiziksel aktivite yapanların sonuçları nasıldı? İyi haber bu kişilerde daha fazla beyin küçülmesi görülmedi ancak ak madde bozukluğu daha belirgin olarak saptandı. Diğer yandan fiziksel aktivitenin beyin hacmi ve sağlığı üzerindeki faydaları, hava kirliliği yüksek düzeydeyken ortadan kalkıyordu.
Bu konuda daha fazla araştırmaya ihtiyaç olmakla birlikte, bu bulgular, insanların egzersiz sırasında hava kirliliğine maruz kalmaması gerektiğini göstermektedir. Önemli miktarda hava kirliliği trafikten ve sanayiden kaynaklandığından, otoyol gibi yoğun trafikten ve fabrikalardan uzak yollarda koşmayı veya bisiklete binmeyi teşvik etmek daha faydalı olabilir.
